PTSD در تیم درمان از جمله مسائلی است که احتمال درگیری تک تک افراد وجود دارد Post tramatic stress disorder یا اختلال استرس پس از سانحه مجموعه‌ای از علائمی است که در پی مواجه با حوادث آسیب‌زای زندگی ایجاد می‌شود.

چه افرادی به PTSD دچار می‌شوند؟

این اختلال در هر سنی ممکن است پدیدار شود ولی به دلیل این‌که در اوایل بزرگ‌سالی به میزان زیادی با مشکلات بزرگ و حوادث آسیب‌پذیر روبرو می‌شویم در این دوران احتمال PTSD بیشتر است. به‌طور کلی میزان بروز آن در طول عمر حدود ۹ تا ۱۵ درصد تخمین زده شده است یعنی هر شخصی در کل دوران زندگی خود ۹ تا ۱۵ درصد احتمال دارد و PTSD در تیم درمان نیز به همین میزان محتمل است. که با این مشکل روبرو شود بنابراین نیاز است که با دقت بیشتری بررسی شود. PTSD در زنان بیشتر از مردان به وقوع می‌پیوندد و در مردان بیشتر به دلیل جنگ و شکنجه‌های آن دوران است و در زنان بیشتر به دلیل موردحمله یا تجاوز قرار گرفتن رخ می‌دهد. ولی به‌صورت کلی PTSD در تمامی حوادث ناگوار و در تمامی حوادثی که ناراحت‌کننده هستند می‌تواند رخ دهد. در حادثه پلاسکو که اخیراً اتفاق افتاد و تعداد زیادی از آتش‌نشان‌های عزیز و فداکار کشورمان جان خود را از دست دادند،

احتمال این‌که هر شخصی دچار این سندرم شود وجود دارد. تمامی افرادی که از فروریختن ساختمان پلاسکو جان سالم به دربردند می‌توانند به این سندرم دچار شوند تمامی افرادی که این صحنه را از نزدیک مشاهده کردند احتمال دارد به PTSD دچار شوند. تمامی افرادی که فروریختن پلاسکو را از تلویزیون مشاهده کردند و یا خبر آن را شنیدند نیز ممکن است به PTSD دچار شوند.

افراد مبتلا به PTSD چه ویژگی‌هایی دارند؟

الف) PTSD نیاز به دو شرط اولیه دارد

۱) فرد باید شاهد واقعه‌‌‌ای باشد که مرگ و یا صدمه جدی و یا خطر آن‌ها وجود داشته باشد

۲) واکنش فرد به‌صورت ترس و یا وحشت شدید بوده باشد البته این تظاهر در کودکان ممکن است به‌صورت رفتار همراه با سراسیمگی باشد

ب) افراد دچار PTSD یکی از علائم زیر را دارند

۱) به‌صورت مکرر این حادثه در ذهن آن‌ها مرور می‌شود و این افکار مزاحم و عذاب‌آور را به یاد می‌آورند

۲) دیدن مکرر این واقعه در زمان خواب به‌صورت رؤیا

۳) به‌گونه‌ای عمل می‌کنند و یا احساس می‌کنند که گویا این حادثه در حال تکرار شدن است

۴) درصورتی‌که با موردی برخورد داشته باشند که آن‌ها را به یاد حادثه بیندازد دچار رنج و عذاب روانی شدیدی خواهند شد.

۵) و همچنین برخی از افراد مبتلابه PTSD زمانی که با حوادث مشابه با حادثه روبرو شوند واکنش‌های جسمانی شدیدی را از خود نشان می‌دهند.

ج) بیمار مبتلابه PTSD حداقل سه تا از موارد زیر را دارد

۱) تلاش برای اجتناب از افکار و یا گفت‌و‌گوهای مرتبط با حادثه

۲) ناتوانی در به یادآوردن جنبه‌ی مهمی از آسیب مذکور

۳) کم علاقگی در پرداختن به امور مهم زندگی

۴) تلاش برای اجتناب از فعالیت‌ها و یا مکان‌هایی که یادآور حادثه باشد

۵) احساس غریبگی میان دیگران

۶) محدود شدن حالات عاطفی

به‌عنوان مثال افرادی که بعد از حادثه پلاسکو دچار PTSD می‌شوند در داشتن برخی احساسات دچار مشکل می‌شوند مثلاً احساسات مهر‌آمیز خود را از دست می‌دهند.

۷) احساس بعید دانستن همه‌چیز

به‌عنوان مثال بیمار انتظار ندارد که شغلی داشته باشد و یا اینکه ازدواج کند و بچه‌دار شود

د) بیمار حداقل دو مورد از موارد زیر را باید داشته باشد

۱) اشکال در به خواب رفتن و یا تداوم خواب

۲) تحریک‌پذیری یا فوران خشم

۳) دشواری تمرکز

۴) گوش‌به‌زنگی مفرط(hypervigilance)

۵) واکنش شدید از جا پریدن

ه) مدت اختلال  PTST چه قدر است؟

درصورتی‌که این علائم به مدت حداقل یک ماه تداوم داشته باشد اختلال PTSD خواهد بود

و) در صورتی می‌توان به شخصی برچسب PTSD زد که این علائم

در زندگی روزمره وی اختلال ایجاد کرده باشد به‌عنوان مثال در جامعه و یا در محیط کاری دچار مشکل شده باشد.

PTSDبه سه دسته تقسیم می‌شود

۱) حاد:زمانی که علائم کمتر از سه ماه طول بکشد

۲) مزمن:زمانی که علائم بیشتر از سه ماه طول کشیده باشد

۳) تأخیری:درصورتی‌که علائم حداقل شش ماه بعد از بروز واقعه آسیب‌زا شروع‌شده باشد.

همان‌طور که در علائم مربوط به PTSD توضیح داده شد درصورتی‌که می‌توانیم این اختلال را مطرح کنیم که این علائم حداقل یک ماه طول کشیده باشد و در فعالیت‌ها و کارکرد‌های وی اختلال ایجاد کرده باشد بنابراین اتفاقات و نگرانی‌ها و ناراحتی‌های پس از حادثه پلاسگو را نباید با PTSD اشتباه گرفت و اگر علائم مربوط به آن بیشتر از یک ماه طول کشید این اختلال مطرح خواهد شد در ضمن اختلال PTSD از یک هفته تا سی سال بعد از وقوع حادثه می‌تواند رخ دهد بیماری‌ دیگری که ممکن است با PTSD اشتباه شود اختلال استرس حاد است که اکثر علائم مربوط به PTSD را دارد ولی علائم این بیماری حداقل به مدت دو روز و حداکثر به مدت چهار هفته ادامه خواهد داشت و این علائم باید در عرض چهار هفته بعد از وقوع یک اتفاق آسیب‌زا رخ‌داده باشد.

علت PTSD چیست؟

در حادثه پلاسکو عده‌ای این اتفاق را از نزدیک دیدند و عده بسیار زیادی نیز لحظه فروریختن آن را از تلویزیون مشاهده کردند و بقیه هم خبر آن را شنیدند همچنین PTSD در تیم درمان نیز به همین صورت است و به میزان زیادی شاهد حوادث تلخ هستیم.

ولی به نظر شما همه‌ی ما به PTSD مبتلا خواهیم شد؟

با توجه به اینکه عوامل زیادی در به وقوع پیوستن PTSD دخیل است همه‌ی افراد واکنش یکسانی به این حوادث نشان نمی‌دهند در حادثه پلاسکو درصورتی‌که شخصی پیش‌زمینه‌ای داشته باشد که وی را مستعد آسیب‌پذیری روحی کرده باشد مسلماً در صورت مشاهده این صحنه به‌احتمال بیشتری دچار PTSD خواهد شد.

علائم PTSD چیست؟

این اختلال ممکن است که تا ماه‌ها و حتی سال‌ها پس از وقوع واقعه پیدا نشود و اغلب بیماران احساس دردناکی از وقوع مجدد واقعه دارند. این بیماران اغلب احساس گناه، طرد شدن و تحقیر شدن دارند. یکی از احساساتی که خیلی این افراد را عذاب می‌دهد احساس گناه است. درواقع آن‌ها به دلیل اینکه از حادثه جان سالم به دربردند ولی دیگران از بین رفتند احساس گناه می‌کنند به‌عنوان مثال در حادثه پلاسکو آتش‌نشان‌هایی که سالم ماندند خود را سرزنش می‌کنند که چرا کاری انجام ندادند که همکارانشان نیز نجات پیدا کنند البته در اکثر موارد این تنها یک احساس است و نشان‌دهنده کم‌‌کاری و یا بی‌تفاوتی نجات‌یافتگان نیست از علائم دیگر آن‌ها خطاهای ادراکی و توهم است و در ضمن حافظه و توجه آن‌ها نیز به میزان زیادی مختل شده است. علائم همراه PTSD پرخاشگری، خشونت، افسردگی و … می‌تواند باشد

درمان PTSD چگونه است؟

بدون درمان حدود سی درصد بیماران به‌صورت کامل بهبود می‌یابند، چهل درصد همچنان علائمی خفیف خواهند داشت و بیست درصد علائم متوسط و درنهایت ده درصد نیز یا تغییری در علائمشان دیده نمی‌شود و یا بدتر می‌شوند. نکته‌ی قابل‌توجه این است که اگر این بیماران با افرادی دیگری که در سانحه حضور داشتند گفت‌وگو کنند بهبود می‌یابند به دلیل اینکه افرادی را می‌بینند که با آن‌ها وجه اشتراک زیادی دارند و با صحبت کردن با آن‌ها به میزان زیادی از فشار واردشده به آن‌ها کاسته خواهد شد

PTSD در تیم درمان

PTSD در تیم درمان نیز بسیار شایع است به‌عنوان مثال پرستاران و یا پزشکانی که روزانه با چندین بیمار در ارتباط هستند مسلماً در صورت فوت ناگهانی و دردناک یکی از این بیماران دچار علائمی شبیه به PTSD خواهند شد.

البته همان‌طور که گفته شد PTSD در تیم درمان درمان‌پذیر است و با درمان دارویی مناسب و همچنین روان‌درمانی کاربردی قادر خواهیم بود که با این سندرم مبارزه کنیم. تمامی پرسنل بیمارستان در معرض چنین اتفاقاتی هستند بنابراین درصورتی‌که علائم و ویژگی‌های این اختلال بسیار شایع را بدانیم خیلی راحت‌تر و بهتر‌ می‌توانیم به درمان این بیماری بپردازیم.