متخصص چشم

متخصص چشم یکی از رشته‌های تخصصی بالینی پزشکی می‌باشد که به غربال گری، پیش گیری، تشخیص و درمان طبی و جراحی اختلالات و بیماری‌های چشم و ضمایم آن و راه‌های بینایی در تمام سنین می‌پردازد. متخصصِ چشم باید قادر به انجام ارزیابی‌های تشخیصی در مبتلایان به اختلالات چشم و ضمایم آن و راه‌های بینایی باشد و بتواند در مورد این اختلالات و بیماری‌ها، اقدامات پیش گیری، درمانی جراحی و غیر جراحی، توان بخش و خدمات بینایی را انجام دهد. چشم انسان می‌تواند دچار حوادث و بیماری­های مختلفی مانند عفونت میکروبی چشم، آب سیاه، آب مروارید، گل مژه، دکولمان شبکیه و … گردد و از آنجا که متخصص چشم بر روی چشم جراحی هم انجام می‌دهند، این تخصص تخصصی جراحی و طبی است.

متخصصِ چشم، پزشک چشم است که چهار سال دوره پیش پزشکی در مقطع کارشناسی، چهار سال دوره پزشکی، یک سال دوره انترنی و سه یا چند سال دوره تخصص در زمینه پزشکی و دوره جراحی و مراقبت از چشم را گذرانده است.

اهداف کلی: دستیار متخصص چشم پس از پایان دوره آموزشی دستیاری باید دارای توانایی‌های زیر باشد:

۱ـ از دانش کافی در خصوص اصول کلی مسائل جراحی و طبی در حوزه­ ی فعالیت یک متخصص چشم برخوردار باشد.

۲ـ برخی جنبه‌های سایر علوم پایه و بالینی مرتبط با حوزه فعالیت پزشک متخصصِ چشم را بداند (از جمله ایمونولوژی، میکروب شناسی، پاتولوژی، ژنتیک، گوش و حلق و بینی، جراحی پلاستیک، پوست و…)

۳ـ بتواند قضاوت بالینی صحیحی را اعمال کند.

۴ـ توانایی فراگیران اطلاعات جدید در حوزه­ ی کاری یک متخصص چشم را داشته باشد.

۵ ـ بتواند با بیمار ارتباط صحیحی برقرار کند.

۶ـ به اصول اخلاقی پای بند باشد و اصول اخلاقی پزشکی را در حرفه خود به کار بندد.

۷ـ دارای مهارت‌های علمی، آموزشی و پژوهشی بوده، قادر به ارتقای آنها باشد و آنها را در حرفه خود به کار بندد.

وظایف پزشک متخصص چشم

تشخیص، درمان و جراحی ضایعات و بیماری­های چشم از وظایف متخصص چشم است. پزشک ابتدا معاینات دقیق چشمی را انجام می­دهد، یک معاینه کامل شامل: اندازه‌گیری فشار داخل چشم، بررسی قسمت خلفی و شبکیه، و بررسی قسمت قدامی(جلویی) چشم است. مراحل انجام معاینه نیز شامل: گرفتن شرح حال(در این مرحله متخصصِ چشم در مورد شغل، تفریحات، سابقه خانوادگی بیماری­های چشم و… سوال می­شود)، سنجش حد بینایی( در واقع متخصصِ چشم میزان وضوح و قدرت بینایی شما را محک می زند)، ارزیابی حرکات چشمی، تست پوشاندن چشم(این تست برای بررسی و ارزیابی عملکرد هم زمان دو چشم با یکدیگر، توسط متخصص چشم انجام می­شود)، ارزیابی مردمک(پزشک متخصص چشم منبع نوری را به چشم شما میتاباند تا واکنش مردمک چشم را بسنجد)، تست بررسی تطابق(تستی است که برای سنجش توانایی تطابق چشم شما انجام می شود)، بررسی با Slit Lamp ( از این تست برای بررسی قسمت قدامی و خلفی چشم استفاده می شود.)، تونومتری و ارزیابی فوندوس با مردمک گشاد شده(در این روش پزشک متخصص چشم از قطره‌ای استفاده می‌کند که مردمک چشم شما را گشاد کرده و سپس پنجره‌ای را جلوی چشم او باز می‌کند که می‌تواند قسمت‌های داخلی‌تر چشمان شما را به خوبی بررسی کند) است. سپس متخصص چشم نقص، صدمات و بیماری های چشم را بررسی کرده و تشخیص می­دهد. متخصص چشم پس از بررسی­ها بنا به تشخیص بیماری و به جهت درمان دارو تجویز می­کند و یا پیشنهاد عمل جراحی می ­دهد. متخصص چشم با توجه به شرایط بیمار، وی را به آرامش دعوت می­کند و راهنمایی­های تخصصی لازم را برایش بازگو می­کند.

برخی از پزشکان متخصص چشم طیف گسترده ای از خدمات درمانی را به بیماران ارائه می­دهند. عموما پزشکانی که خدمات اندک ارائه می­دهند اغلب خدمات تخصصی را انجام می­دهند و یا بیماری­های خاص مانند آب سیاه و آب مروارید را درمان می­کنند.

آزمایشات تکمیلی که توسط متخصص چشم انجام می­شود دو نوع هستند: آزمایش تشخیص رنگ و آزمایش بررسی میدان بینایی. شایع­ترین اختلال تشخیص رنگ، تشخیص دو رنگ سبز و قرمز از یکدیگر است.عموما آقایان دچار اختلال تشخیص رنگ هستند و برای تشخیص آن نیز از صفحات pseudoisochromatic استفاده می­کنند که در واقع صفحاتی هستند که اعداد، حروف یا اشکال هندسی متفاوت دارند که به صورت نقطه نقطه بوده و در رنگ و درجه روشنی از زمینه زیرشان متفاوت هستند. برای افراد با قدرت تشخیص رنگ عادی تفکیک رنگ­های این صفحه به راحتی صورت می­گیرد اما برای افرادی که دچار اختلال هستند شکل­ها قابل تشخیص نیست.

میدان بینایی نیز محدوده ای از فضا است که با نگاه ثابت چشم در یک جهت، برای تشخیص قابل رویت است. از این تست برای تشخیص گلوکوم(آب سیاه)، بیماری­های اعصاب چشم و راه­های بینایی در مغز استفاده می­شود تا متخصص چشم بتواند وجود آن را تشخیص دهد.

فلوشیپ ­ها

تخصص چشم در ایران دارای چند فلوشیپ است، از جمله فلوشیپ استرابیسم (انحراف چشم)، قرنیه و سگمان قدامی، گلوکوم (آب سیاه)، ویتره و رتین (شبکیه)، بیماری‌های سطح چشم، پاتولوژی (آسیب شناسی) چشم مشترک با متخصصان پاتولوژی، ترومای چشم، جراحی پلاستیک چشم و. . . .

زمان مراجعه به متخصص چشم

حال می­خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که در چه مواقع باید به متخصص چشم مراجعه کرد؟ به طور مثال زمانی که هنگام مطالعه کتاب را در فاصله نزدیک به چشم نگه می­دارید یا موارد دیگری شامل: تنگ کردن چشم برای دید بهتر، حساسیت به نور، سوزش و ریزش اشک غیرعادی در مواقع کار با کامپیوتر، چشم درد، حساسیت به نور، تاری دید، دوتا دیدن، انحراف چشم­ها، خستگی چشم­ها و پلک زدن زیاد.

محیط کار متخصص چشم

پزشکان متخصص چشم هم به صورت تمام وقت و هم به صورت پاره وقت مشغول فعالیت و درمان بیماران هستند. محل کار آن­ها نیز در مطب های بیمارستان ها، مراکز درمانی و یا مطب شخصی است.

نکاتی برای یافتن بهترین متخصص چشم

بینایی برای همه افراد خیلی مهم است لذا مراقبت از چشم برای همه ضروری به نظر می­رسد. متخصص چشمی را انتخاب نمایید که دارای تجربه کافی باشد و دوراه­های لازم را دیده باشد. بعضا پزشکان عمومی هستند که بیماران را به متخصصِ چشم ارجاع می­دهند و یکی از راه­های یافتن متخصص چشم کمک خواستن از پزشک عمومی خودتان است. راه دیگر برای شناخت یک متخصص چشم دانستن میزان فعالیت و تجربه­های درمانی ایشان است. می­توانید از دیگران بپرسید، در سایت­های مرتبط با حوزه سلامت نظیر “هنر درمان” جستجو نمایید، در مورد گواهی‌نامه‌ی متخصص چشم تحقیق کنید، تجربه متخصص چشم را بررسی کنید، در مورد کیفیت بیمارستان تحقیق کنید، شیوه برقراری ارتباط را ارزیابی کنید، میزان رضایت بیماران قبلی را بسنجید.