یکی از بستگان که حدودا ۵۰ سال سن داشت پس از افطار به دلیل دل‌درد شدید به اورژانس مراجعه کرد و پزشک در اولین اقدام درخواست کرد تا یک نوار قلب از وی گرفته شود تا اگر مشکل قلبی وی را تهدید می‌کند سریع اقدامات لازم را انجام دهد. نوار قلب گرفته شد و خدا را شکر او مشکل قلبی نداشت و تنها به دلیل پرخوری بیش از حد دچار این مشکل شده بود. ولی از آن روز به بعد هر زمانی که معده‌ام درد می‌گرفت با خودم فکر می‌کردم که اگر این درد واقعا به خاطر حمله قلبی باشد چه می‌شود؟و همیشه به دنبال یک دل‌درد ساده نگرانی و اضطراب شدیدی در من ایجاد می‌شد تا زمانی که این درد برطرف گردد.

سندرم دانشجویان پزشکی چیست؟

سندرم داشجویان پزشکی اختلالی است که اغلب در بین دانشجویان رشته پزشکی شایع است ولی از جمله اختلالاتی است که می‌تواند تمامی افرادی که با بیمار و بیماری در ارتباط هستند را درگیر نماید همچنین می‌تواند گریبان‌گیر افرادی گردد که در خصوص یک بیماری اطلاعاتی به دست آورده‌اند. به طور کلی در سندرم دانشجویان پزشکی یک نگرانی بیش‌ازحد از بیمار شدن وجود دارد و همواره نگران‌ هستیم که آیا به بیماری که تازه در مورد آن اطلاعاتی به دست آورده‌ایم مبتلا شده‌ایم یا خیر؟

با توجه به اینکه دانشجویان رشته پزشکی اطلاعات مختلفی را در خصوص انواع بیماری‌ها به دست می‌آورند این اختلال در بین این دانشجویان شایع تر است ولی همان‌طور که گفته شد هر فردی که اطلاعاتی از یک بیماری به دست می‌آورد می‌تواند گرفتار این اختلال گردد.

آیا سندرم دانشجویان پزشکی یک بیماری است؟

برخی محققان بر این باورند که این اختلال را بیماری نام‌گذاری نکنیم بلکه این موضوع بیشتر یک فرایند ادراک طبیعی است که الزاما نشان از اختلال روانپزشکی نیست. پس هر زمانی که اینگونه افکار برای ما تداعی شد و تصور کردیم به یک بیماری مبتلا هستیم حس بدی نداشته باشیم به این خاطر که امری کاملا طبیعی است و ممکن است برای هر شخصی رخ دهد و تنها اقدامی که باید در این خصوص انجام شود آگاهی از فراید ایجاد این افکار است.

دلیل اصلی ایجاد افکار ناشی از سندرم دانشجویان پزشکی چیست؟

بر اساس مطالعات انجام شده مشخص شده است که هرگاه در خصوص یک بیماری اطلاعات مختلف و گوناگونی را به دست می‌آوریم یک چهار‌چوب و یک الگوی خاصی از بیماری در ذهن ما شکل میگیرد که این الگو شامل علائم و ویژگی‌های این بیماری خواهد بود. پس از شکل‌گیری این الگوی ذهنی از این به بعد هر علامتی که شبیه به این الگو باشد توجه ما را به خود جلب می‌کند و به دنبال آن یک ارتباطی را بین این علامت و بیماری مورد نظر ایجاد می‌نماییم که این امر باعث افزایش نگرانی و اضطراب خواهد گردید.

در حالی که اگر علامت‌های دیگری داشته باشیم ولی با الگویی که در ذهن خود ایجاد کرده‌ایم هماهنگی نداشته باشد به آن بهایی نخواهیم داد. این توجه بیش‌ازحد منجر به حساسیت  غیرطبیعی خواهد گشت به نحوی که هرگونه ناراحتی در یک ناحیه را مرتبط با بیماری در نظر می‌گیریم. به عنوان مثال زمانی که متوجه می‌شویم درد آپاندیسیت(التهاب آپاندیس) در ناحیه پایین سمت راست شکم احساس می‌شود تمام توجه و تمرکز ما بر این ناحیه خواهد بود به نحوی که حتی کوچک‌ترین و بی‌اهمیت‌ترین ناراحتی که در این ناحیه تجربه می‌کنیم را یک تهدید جدی و مرتبط با این بیماری در نظر می‌گیریم. در واقع این طور می‌توان بیان نمود که میزان زیادی از این افکار به این دلیل توجه بیش از حد ما به یک ناحیه خاص یا نسبت به یکسری علائم خاص است. مثلا به تازگی متوجه شده‌ایم که یکی از علائم سرطان مری اختلال در عمل بلع می‌باشد به این صورت که در زمان خوردن  غذا احساس می‌شود که لقمه غذایی در گلو گیر می‌کند و به سختی پایین می‌رود. پس از اینکه از این علامت اطلاع پیدا کردیم توجه و تمرکز ما به غذایی که می‌خوریم چندین برابر می‌شود به نحوی که کوچکترین ناراحتی در عمل بلع را به سرطان مری نسبت می‌دهیم در حالی که ممکن است قبلا هم این حالت را داشته باشیم ولی به دلیل بی‌توجه بودن نسبت به آن هیچ‌گاه نگران این بیماری نبوده‌ایم.

چه راهکاری برای رهایی از  افکار سندرم دانشجویان پزشکی وجود دارد؟

محققان تا کنون راهکار و درمان قطعی را برای این معضل ارائه نکرده‌اند ولی می‌توان به نکاتی اشاره کرد که در رفع این اختلال کمک‌کننده هستند. همواره این نکته را در نظر داشته باشیم که گاهی ممکن است دلیل ناراحتی و نگرانی ما،یک بیماری حقیقی باشد و الزاما به دلیل افکار و اطلاع یافتن از یک بیماری جدید نباشد. بنابراین برای اطمینان خاطر از سلامتی خود ابتدا به راه‌کارهایی می‌پردازیم تا بیماری‌های احتمالی را بررسی کنیم.

۱)جست‌وجو در اینترنت

به عنوان اولین گام در تعدادی از وبسایت‌های معتبر در خصوص علائم بیماری‌ که احساس می‌کنیم به آن مبتلا شده‌ایم جست‌وجو نماییم در ضمن اگر به زبان انگلیسی هم مسلط باشیم به راحتی می‌توان به چندصد وبسایت علمی دسترسی پیدا کرد.

گاهی اوقات با مطالعه مختصر در خصوص بیماری مورد نظر به اطلاعات مهمی دست پیدا می‌نماییم که نگرانی‌های ما را از مبتلا شدن به بیماری‌های خطرناک و بدخیم رفع می‌نماید. پس در اولین قدم در وبسایت‌های معتبر داخلی و خارجی جست‌وجو نماییم.

۲)مراجعه به پزشک

اگر پس از جست‌وجو کردن هنوز در خصوص علائم و ارتباط آن با بیماری مطمئن هستیم و نگرانیمان برطرف نشده است به پزشک مراجعه نماییم. با توجه به اینکه پزشک معاینات ،آزمایشات و دیگر بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد و از جنبه‌های مختلف بیماری را مد نظر قرار می‌دهد،در صورت اطمینان خاطر دادن از سوی پزشک میزان زیادی از نگرانی‌ها و اضطراب ایجاد شده کاسته خواهد شد.

۳)اگر با وجود مطالعه در خصوص این بیماری و همچنین مراجعه به پزشک کماکان نگران هستیم

همواره سندرم دانشجویان پزشکی را مدنظر داشته باشیم.

در برخی مواقع نگرانی‌های ایجاد شده به دلیل عدم اطلاع از وجود این دسته از اختلالات هستند و اگر در نظر داشته باشیم که چنین افکاری می‌تواند به صورت طبیعی ایجاد شوند و در ضمن با دلیل ایجاد این افکار به خوبی آشنا باشیم می‌توانیم نگرانی‌های خود را مدیریت نماییم.بنابراین از این پس، زمانی که احساس کردیم به یک بیماری مبتلا شده‌ایم ابتدا یک جست‌وجویی در اینترنت داشته باشیم و در وبسایت‌های معتبر در خصوص این بیماری اطلاعات لازم را به دست بیاوریم سپس در صورت تداوم نگرانی و تداوم علائم به پزشک مراجعه نماییم و اگر با وجود این اقدامات کماکان نگران هستیم به فکر سندرم دانشجویان پزشکی باشیم و همواره مدنظر داشته باشیم که امکان دارد این علائم،به دلیل توجه بیش‌ازحد و افراطی ما ایجاد گردند.

نکته پایانی

مطمئنا شما نیز این موضوع را تجربه کرده‌اید که اگر در طول روز کار خاصی برای انجام دادن نداشته باشید و روز خود را کاملا بی‌برنامه آغاز کرده باشید افکار مختلف(اغلب منفی)به ذهنتان خطور خواهد کرد و به میزان زیادی باعث تحلیل انرژی شما خواهد گردید در حالی که اگر با برنامه روز خود را آغاز نمایید و بر روی اجرای برنامه خود تمرکز نمایید افکار مزاحم کمتری به سراغ شما خواهند آمد. افکار ناشی از بیماری نیز به همین صورت است و اگر ذهن خود را به دست افکار مختلف بسپاریم مطمئنا این افکار ما را رها نخواهند نمود و همیشه نگران ابتلا به بیماری‌های مختلف هستیم. بنابراین یک اقدام بسیار موثر در جهت کاهش نگرانی‌ها و افکار منفی،داشتن هدف و برنامه‌ریزی است و تلاش نماییم تا هیچ‌روزی را بدون برنامه‌ریزی و بی‌هدف آغاز ننماییم.